بطری پت PET و تولید آن

پلی اتیلن ترفتالات معروفترین و پرمصرفترین پلی استر گرما نرم خطی است که از سال ١٩٧٧ به این طرف وارد بازار مواد پلیمری شده و به سرعت کاربردهای فراوانی در صنعت و مصارف خانگی پیدا کرده است.

از جمله این کاربردها میتوان به ساخت بطری نوشابههای گازدار، فیلم عکاسی، نوارهای مغناطیسی صوتی و تصویری، دیسکت های کامپیوتر، فیلم های بسته بندی مواد غذایی، الیاف مصنوعی جهت پوشاک، پتو و ده ها کاربرد دیگر اشاره نمود.

اما از این میان، رشد وسیع این ماده در صنایع بطری نوشابه چشمگیر است.

رمز موفیت PET در این صنعت، چقرمگی، شفافیت، قدرت شکل گیری و جهت گیری زنجیرها، عدم تأثیر گذاری بر روی مزه و طبیعت غیر سمی آن است.

علاوه بر این بطریهای نوشابه PET سبک، ارزان و قابل بازیافت میباشند. ویژگیهای بطری پت وابسته به کیفیت ماده اولیه آن دارد.

بطری پت PET در مقابل قلیا و اسید رقیق مقاومت خوبی دارد، اما مقاومت آن در برابر اسیدها و بازهای غلیظ کم است. در برابر چربی ها و روغن ها نیز مقاومت خوبی از خود نشان میدهد.

پلیمر PET با ویسکوزیته ذاتی (Inherent Viscosity) حدود ۰/۵-۰/۶ به روش پلیمریزاسیون پیوسته مذاب تولید میشود. در ادامه PET به شکل میله (rod) اکسترود شده و به قطعات کوچکتر (چیپس) بریده میشود که پلیمر اصلی برای ساخت الیاف پلی استر، فیلم و رزین مهندسی است و تحت نام پلیمر فاز مذاب (Melt Phase) یا چیپس PET شناخته میشود.

تولید بطری PET

برای تولید بطری پت PET ،رزین جامد PET به روش قالبگیری تزریقی به شکل بطری پیش فرم در می آید. سپس تا دمای قالبگیری بادی گرم شده و وارد قالب مخصوص میشود. در مراحل بعد هوای فشرده وارد قالب شده و مواد را به دیواره قالب میفشارد و همزمان بوسیله میله های مخصوص در دو جهت کشیده میشود(Biaxially Oriented Blow Molding).

در نهایت محصول سرد شده و بطری از قالب خارج میگردد. بطری ساخته شده با این روش در جهت شعاعی نسبت به جهت محوری، آرایش یافتگی بیشتری دارد، بطوریکه استحکام ضربه ای و ترکیدگی آن در این جهت بیشتر است و بطری در هنگام ضربه یا فشار خرد نشده و نمی شکند.

همچنین بطری PET خزش(Creep) پائینی دارد، چقرمه است و دی اکسید کربن، آب و اکسیژن براحتی از آن عبور نمیکنند. بالا بودن خواص مکانیکی ذکر شده این اجازه را میدهد که دیواره بطری نازک باشد و برای ساخت بطری با کارایی مطلوب پلیمر کمتری مصرف گردد. PET جامد باید بسیار خشک باشد (درصد رطوبت کمتر از ۰/۰۰۵% ) تا از هیدرولیز آن جلوگیری شده و خواص فیزیکی و مکانیکی آن نیزحفظ گردد.

PET براقیت و شفافیت عالی دارد، ضمن آنکه نسبت به بطریهای شیشهای در وزن هر بطری بطور قابل ملاحظه ای صرفه جویی میشود. از آنجائیکه حمل و نقل بطریهای PET مشکل میباشد، بنابراین این محصولات را بصورت پریفرم یا پری پت جابه جا میکنند. در واقع پریفرم محصولی است که در مرحله قالبگیری دمشی تبدیل به بطری PET میگردد .

در شکل زیر نمایی از پریفرم و بطری ساخته شده از آن ارائه گردیده است.

شکل ١ -نمایی از پریفرم و بطری ساخته شده از آن

موارد مصرف و کاربرد بطری PET

موارد کاربرد PET گرید جامد(بطری) به تفکیک در ذیل ارائه شده است:

• بطری نوشابه های گازدار
• بطری های آب معدنی
• بطری های آب میوه
• بطری های نوشیدنیهای انرژی زا(ورزشی)
• بطری های مواد غذایی
• بطری های مواد شوینده و آرایشی
• بطری سایر نوشیدنی ها
• سایر( …,CPET ,APET)

همانطور که ذکر شد بیشترین کاربرد رزین PET حالت جامد بعنوان بطری نوشیدنی هاست، که عمدتاً در اندازههای ١ ،٢ و ٣ لیتری میباشند. موارد کاربرد این بطری ها عمدتاً با قوطی های آلومینیومی قابل مقایسه میباشند.

سایر کاربردهای بطری PET تحت عنوان ظروف سفارشی (Custom Container) میباشد که سایر بطری ها را که برای مصارفی غیر از نوشیدنی ها مورد استفاده قرار میگیرند، دربر میگیرد. برای ساخت ظروف دهن گشاد برای انواع سس، ترشی، ادویه جات، ظروف و قوطی های لوازم آرایشی، بطری شوینده های مایع، قوطی های توپ تنیس، ظروف فر و قالب نان مخصوص فر نیز از PET جامد استفاده می شود.